Bảo vệ nạn nhân TNGT – Hạn chế về mặt ý thức: Hành vi hôi của trong các sự cố, tai nạn giao thông

Nhạc hiệu

Quý vị và các bạn đang đến với chương trình VHGT trên lênh VOVGTQG tần số 91mhz.

Thưa Quý vị và các bạn. Mỗi ngày, cả nước xảy ra hàng trăm vụ tai nạn giao thông làm hàng chục người tử vong và bị thương. Trong khi một số người có mặt tại hiện trường tìm mọi cách để giúp đỡ các nạn nhân thì nhiều người lại lợi dụng sự sơ hở và mất cảnh giác để hôi của, lấy trộm tài sản của nạn nhân. Hành vi này không chỉ vi phạm pháp luật mà còn phản ánh ý thức đạo đức và trình độ nhận thức của một bộ phận người dân còn hạn chế Nội dung này chúng tôi sẽ đề cập ngay sau đây.

Nhạc cắt

Thưa Quý vị và các bạn, sáng ngày 1/11, một xe tải chở đầy hàng từ Tp.HCM đến một siêu thị tại thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định khi đi qua quốc lộ 1, đoạn thuộc khu phố 1, phường Ghềnh Ráng, thành phố Quy Nhơn đã bốc cháy. Sau khi ngọn lửa được dập tắt, hàng chục người dân lao vào lấy hàng hóa. Chỉ sau đó chưa đầy một ngày, trên mạng xã hội đã nhanh chóng lan truyền một clip ghi lại cảnh hàng chục người dân lao vào hôi của trong vụ cháy xe này. Trong khi đó, phụ xe đứng khóc lóc, bất lực trước cảnh người dân hồ hởi vồ vào đống hàng hóa, thu nhặt một cách dã man. Tưởng chừng, cảnh tượng này sẽ không bao giờ còn lặp lại khi trước đó, vào năm 2014, dư luận từng dậy sóng trước vụ hàng trăm người dân lao vào lấy bia trong vụ xe tải bị lật ở Biên Hòa, Đồng Nai.

Giải thích cho hành động này, một cán bộ công an tại thành phố Quy Nhơn, Bình Định cho biết:

Băng: Khi mà lực lượng phòng cháy vô (đến), anh em nó đến, cái mà cháy rồi, anh em sợ là cháy lan cho nên an hem gạt những cái đồ đó xuống. Những đồ như bát đũa, dầu, nước mắm, bột ngọt…xuống để không cháy lan ra bên trong. Khi gạt đó, mấy người dân nghĩ rằng mấy đồ đó cháy rồi nên bỏ đi nên người ta lấy.

Nhiều ý kiến bình luận cho rằng, họ cảm thấy xấu hổ, thất vọng khi một lần nữa phải chứng kiến hành động không mấy đẹp mắt, thậm chí dã man của hàng chục người dân tại Bình Định. Đành rằng, có thể những người dân nhặt những đồ dùng bị cháy đã bỏ đi nhưng nó cũng phản ánh góc tối của một con người là luôn muốn được nhặt, được sở hữu những cái gì không thuộc về bản thân. Anh Vũ Văn Tuyến- một lái xe có hàng chục năm kinh nghiệm bày tỏ:

Băng: Động cơ để cho những người đó rất bản năng. Bản năng là thấy cái gì nó rơi, thấy giá trị một chút, có thể không lớn nhưng nó hữu dụng, một gói xà phòng, 1-2 gói mì chính. Cái đó chẳng giầu đâu, người ta cũng không nghĩ làm giàu đâu nhưng bản chất lòng tham của con người cố hữu trong bản chất con người. Một giây phút nào đấy nó nổi lên thì mình lấy luôn. Chứ không ai nghĩ mình lấy cái đó là mình bị vi phạm pháp luật.

Trong các vụ tai nạn, va chạm giao thông, hành vi “hôi của” những tài sản của nạn nhân diễn ra khá phổ biến. Trong khi đa phần mọi người lao vào để hỗ trợ, đưa nạn nhân đi cấp cứu, thì một số cá nhân lại tập trung tụ tập để bàn tán, lợi dụng lúc nạn nhân đau đớn, hoảng loạn, để chiếm đoạt tài sản. Hành vi này đáng lên án bởi nó phản ánh thái độ thờ ơ, lãnh cảm của một số người dân trước nỗi đau, nỗi bất hạnh của người khác. Thạc sĩ Nguyễn Thị Tuyết Minh- Giảng viên khoa Xã hội học trường Học viện Báo chí tuyên truyền cho biết:

Băng: Hôi của trong các trường hợp ví dụ như tai nạn, hay người ta gặp sự cố vấn đề, mọi người xung quanh đều vào hôi của thì đấy là hành vi đáng lên án. Ở đây vừa là vấn đề vi phạm pháp luật vừa là vấn đề đạo đức. Trong những trường hợp như thế người ta phải chia sẻ với nhau, đồng cảm với nhau, tương trợ lẫn nhau, lại làm cho người ta rơi vào tỉnh cảnh bi đát hơn. Đã không được giúp đỡ. Thêm vào nữa, nó liên quan đến đạo đức ở chỗ, những cái gì không phải của mình thì mình vẫn cố chiếm đoạt. Hành vi chiếm đoạt càng tệ hại ở chỗ là nhiều người đồng thuận.

Thạc sĩ Nguyễn Thị Tuyết Minh- Giảng viên khoa Xã hội học trường Học viện Báo chí tuyên truyền phân tích, nguyên nhân dẫn đến hành vi “hôi của” trước hết là do công tác xã hội hóa các quy định của pháp luật đối với hành vi  hôi của chưa phát huy hiệu quả, nên nhiều người dân chưa hiểu được quyền lợi, trách nhiệm của mình trong khi chứng kiến những vụ tai nạn, sự cố giao thông. Mặt khác, hành vi này còn do thói quen của phần đông người dân sống tại các khu vực nông thôn và có trình độ nhận thức chưa cao. Họ chưa nhận thức được đó là hành vi vi phạm pháp luật, nên thường dẫn đến tâm lý cứ có lợi thì họ làm. Trong khi đó, cộng đồng những người xung quanh, có mặt tại hiện trường lại không lên án hoặc lên án không đủ mạnh mẽ để người ta nhận ra được những sai lầm của mình, và người ta không cảm thấy xấu hổ với hành vi của mình. Bà Minh cho biết thêm:

Băng: Nếu nó là những hành vi bị lên án, bị bài trừ của xã hội và những người xung quanh kỳ thị hoặc không đồng thuận đối với những hành vi như vậy, người ta lên án một các mạnh mẽ thì những người có hành vi như thế hoặc những người đang có ý định và người ta phải cân nhắc. Nhưng hiện nay xóm làng đều coi chuyện đấy là bình thường, coi hành vi của họ là không đúng, là sai . Đấy chính là câu chuyện vừa phải đề cao truyền thông về pháp luật, để người dân hiểu được quyền lợi, trách nhiệm. (4p)Thứ hai là xây dựng những giá trị xã hội để người ta thấy được rằng, suy cho cùng, những lợi ích, những giá trị của cải có thực sự đáng quý đến mức người ta đánh đổi bằng những đạo đức như thế hay không?

Đồng tình với quan điểm này, bà Nguyễn Lâm Thúy- Nguyên là Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Hội khao học- tâm lý giáo dục Việt Nam cho biết, trong xã hội hiện nay, một bộ phận người dân còn có khuynh hướng lo cho bản thân nhiều hơn là lo cho người khác nên không đặt mình vào vị trí của những người khác để giúp đỡ. Bà Thúy nói:

Băng: Nói về cái giáo dục hay xã hội của Việt Nam bây giờ, cái vấn đề chia sẻ những khó khăn hoạn nạn đã không được nhân lên mà người ta có khuynh hướng lo cho bản thân nhiều hơn lo cho người khác. Trong khi thực tế, trong cuộc sống muốn mình tốt thì môi trường phải tốt. Họ không nhận thức được vấn đề nếu người nằm đấy là người thân của họ thì sao thì họ phải làm gì,  chứ họ quên mất đặt mình vào người bị tai nạn hoặc người thân của mình rơi vào tình huống đấy, mà những người khác thờ ơ, những người khác lạnh lùng, trong lòng mình đau như thế nào, mình hận ra làm sao.

Luật sư Phạm Thành Tài- Giám đốc Công ty Luật Phạm Danh- Hội Luật sư Hà Nội khẳng định, hành vi “hôi của” trong các trường hợp gặp tai nạn, sự cố giao thông là hành vi vi phạm pháp luật và sẽ bị xử lý theo pháp luật.

Ngoài ra, thực tế, những hình ảnh từ vụ hôi của ở Đồng Nai hay Bình Định vừa qua đã gặp phải sự lên án mạnh mẽ của cộng đồng xã hội. Những hình ảnh phản cảm có sức lan truyền, có thể gây ấn tượng xấu và không mấy đẹp mắt về hình ảnh người dân Việt Nam trong mắt bạn bè quốc tế. Trong cùng cộng đồng người Việt còn khó có tình trạng chia sẻ, giúp đỡ người gặp nạn thì rất khó để kêu gọi cộng đồng quốc tế giúp đỡ Việt Nam với tinh thần tương thân tương ái. Bởi vậy, theo các nhà xã hội học, điều cần thiết hiện nay là nâng cao nhận thức của người dân về pháp luật và xây dựng những giá trị xã hội, giá trị đạo đức để người dân hiểu được những giá trị này và có sự điều chỉnh hành vi một cách phù hợp.

Một số ý kiến đề xuất:

Băng: Cho nên giáo dục tuyên truyền và đẩy mạnh giáo dục ý thức cho người dân khi tham gia giao thông và ở hiện trường phải làm những việc gì? Trách nhiệm của ngành giao thông, trách nhiệm của địa phương, cơ quan ban ngành địa phương giáo dục qua cộng đồng hội phụ nữ và thanh niên để có ý thức tốt hơn khi có viêc TNGT xảy ra, chúng ta nên giúp đỡ người bị nạn, bảo vệ hiện trường , bảo vệ tài sản giúp cho người tham gia giao thông rơi vào hoàn cảnh đấy, người ta thấy ấm lòng hơn, mà đặt vào trường hợp như thế mình sẽ cảm thấy ấm lòng hơn nếu được bà con giúp đỡ, dù thiệt hại lớn thế nào đi chăng nữa.

Băng: Thành thử là cái này thông qua giáo dục ở lưa tuổi mầm non hay thiếu niên. Nếu như Việt Nam mình không chú trọng trong vấn đề cùng phát triển, tôi chỉ lo cho thân tôi thì chỉ làm được viêc nhỏ, không bao giờ làm được việc lớn. Bởi vì nó đi vào tính chất bẩm sinh của mình là thích xem xét, thích nhìn ngó, thích buôn chuyện, còn động cơ nhân ái hoặc giáo dục của mình nó không nhiều lắm.

          Nhạc cắt

Thưa Quý vị và các bạn. Đến nay, các cơ quan chức năng thành phố Quy Nhơn tỉnh Bình Định đã vận động người dân hôi của đem trả lại được hơn 200kg  hàng hóa cho tài xế chiếc xe gặp nạn. Điều này cũng cho thấy, một số người dân đã nhận thức được hành vi tranh cướp hàng hóa trong vụ việc gần đây là không đúng và họ cảm thấy lương tâm bị cắn rứt khi có hành động làm trầm trọng thêm thiệt hại của người bị nạn. Qua vụ việc này, chúng ta một lần nữa cần có cái nhìn nghiêm túc hơn và có các biện pháp xử lý nghiêm khắc hơn đối với những hành vi này, để có thể hạn chế xảy ra sự việc tương tự trong tương lai. Đến đây, chương trình VHGT hôm nay xin được khép lại. Cám ơn Quý vị và các bạn đã chú ý lắng nghe!

Đinh Minh (VOV giao thông)