Điện thoại và những cái chết thương tâm
Theo báo cáo xuất bản năm 2015 của Tổ chức Y tế thế giới WHO, TNGT là nguyên nhân xếp thứ 3 trong tổng số các nguyên nhân gây ra số lượng người tử vong cao nhất thế giới, xếp sau bệnh bệnh AIDS và bệnh lao. Cụ thể, thống kê năm 2013 cho thấy, cả thế giới có 1,25 triệu người tử vong do TNGT, trong đó phổ biến trong độ tuổi từ 15 đến 29 tuổi. WHO cũng đánh giá, có 5 nguy cơ chính đối với vấn đề ATGT và TNGT trên toàn cầu, bao gồm: lái xe mất tập trung, phóng nhanh vượt ẩu, không sử dụng mũ bảo hiểm; uống rượu bia khi tham gia giao thông, không thắt dây an toàn cho bản thân và trẻ nhỏ.
Trong số các nguy cơ này, nhiều ý kiến chuyên gia nhận định, nước ta cần đặc biệt lưu ý đến biện pháp để hạn chế, giảm thiểu tình trạng lái xe mất tập trung, đặc biệt là sử dụng điện thoại khi điều khiển phương tiện. Đây cũng là vấn đề được nhiều quốc gia trên thế giới đặc biệt quan tâm.
Lý giải điều này, ông Nguyễn Phương Nam, cán bộ chương trình của Tổ chức Y tế thế giới tại VN nhấn mạnh: “Rất nhiều quốc gia trên thế giới đã cấm việc nghe và cầm điện thoại khi tham gia giao thông. Các nhà khoa học đã chứng minh, việc nghe và nói chuyện sẽ làm giảm nhận thức với môi trường xung quanh. Đặc biệt, trong môi trường giao thông phức tạp, việc bị xao lãng do sử dụng điện thoại khi điều khiển xe sẽ làm giảm khả năng phản ứng của con người, dẫn đến TNGT khi tham gia giao thông”.
Tại Việt Nam, tình trạng người dân sử dụng điện thoại di động khi tham gia giao thông diễn ra khá phổ biến. Thực tế đã nhiều lần chứng minh, đây là nguyên nhân của rất nhiều vụ tai nạn giao thông thương tâm. Điển hình vào cuối năm 2014, một vụ tai nạn nghiêm trọng xảy ra giữa một xe tải và một xe máy trên Quốc lộ 1A, đoạn qua huyện Diễn Châu, Nghệ An khiến cả 3 người đi xe máy tử vong. Theo lời khai của tài xế xe tải, khi xảy ra tai nạn, người này đang mải nghe điện thoại, dẫn đến không kịp xử lý tình huống bất ngờ.
Tương tự, đầu năm 2015, một phụ nữ đã tử vong khi di chuyển cùng chồng bằng xe máy tại xã Quang Minh (huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương). Nguyên nhân được xác định là do cả hai vợ chồng không đội mũ bảo hiểm, người chồng vừa cầm lái vừa nghe điện thoại, dẫn đến tự gây tai nạn.
Đặc biệt, vụ việc mới nhất xảy ra ngày 13/7 vừa qua cũng khiến hai người tử vong tại chỗ. Thông tin với phóng viên về vụ việc, ông Đỗ Mạnh Chuông, Phó Trưởng Ban An toàn giao thông huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên cho biết: “Hai trường hợp tử vong là anh Nguyễn Văn Tuấn và anh Hà Văn Hưng, đều là công nhân làm việc tại khu công nghiệp trên địa bàn huyện Văn Lâm. Hai người này đã nghe và sử dụng điện thoại để chụp ảnh trên đường ray, dẫn đến việc không chú ý quan sát và không kịp phát hiện khi tàu đến dù đã được rất nhiều người dân hô hoán cảnh báo”.
Điều chỉnh chế tài để tăng sức răn đe
Đồng tình về nguy cơ mất an toàn và gây ra tai nạn của hành vi sử dụng điện thoại tham gia giao thông, bà Hoàng Hồng Hạnh, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp Chế Thanh tra, Tổng cục Đường bộ VN cũng nhấn mạnh, đây là vấn đề được Ban soạn thảo Nghị định 46/2016 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ, đường sắt đặc biệt lưu ý.
Bà Hồng Hạnh lý giải: “Chúng ta thấy nhiều trường hợp người lái xe sử dụng điện thoại gây tai nạn. Đặc biệt, vừa qua, một số vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng đã xảy ra liên quan đến việc sử dụng điện thoại khi qua đường tàu, không nghe được tiếng tàu đến, gây ra những tai nạn thương tâm. Do đó, Nghị định 46/2016 có điều chỉnh quy định để thực hiện theo Công ước Viên và cũng để răn đe. Tuy nhiên, chúng ta cũng cân nhắc lộ trình thực hiện từ 1/1/2017 để tuyên truyền cho người dân”.
Các thành viên Ban soạn thảo Nghị định 46 và nhiều chuyên gia cũng cho biết, trước đó, Luật Giao thông đường bộ nước ta đã có quy định xử phạt đối với hành vi sử dụng điện thoại. Tuy nhiên, Luật mới chỉ dừng ở quy định cấm sử dụng điện thoại đối với người đi xe máy, trong khi người đi ô tô thì còn bỏ ngỏ. Điều này cho thấy bất cập, khiến việc xử phạt của lực lượng CSGT gặp khó khăn. Bên cạnh đó, điều này cũng chưa phù hợp với với Công Ước Quốc tế 1968 về Giao Thông Đường Bộ và Công ước về Biển báo – Tín hiệu đường bộ mà VN đã gia nhập vào cuối năm 2015. Cụ thể, Công ước cấm hoàn toàn hành vi sử dụng điện thoại khi tham gia giao thông, trong khi Luật nước ta còn thiếu chế tài đối với người điều khiển ô tô.
Bởi vậy, Nghị định 46 đã bổ sung thiếu sót này. Theo đó, từ ngày 1-8-2016, người điều khiển xe mô-tô, xe gắn máy (kể cả xe máy điện) đều bị phạt tiền từ 100.000 đồng đến 200.000 đồng đối với hành vi “sử dụng ô (dù), điệnt thoại di động, thiết bị âm thanh, trừ thiết bị trợ thính”. Mức phạt này đã được điều chỉnh tăng hơn gấp đôi so với mức phạt cũ là 60.000 – 80.000 đồng tại Nghị định 171/2013/NĐ-CP. Đặc biệt, từ 1-1-2017, người điều khiển xe ô tô và các loại xe tương tự sẽ bị xử phạt từ 600.000 đồng đến 800.000 đối với hành vi “dùng tay sử dụng ĐTDĐ khi đang điều khiển xe chạy trên đường”. Quy định này được đánh giá là cần thiết và phải làm ngay để chấn chỉnh tình hình vi phạm gây mất an toàn giao thông và là nguyên nhân hàng đầu gây TNGT ở nước ta.
Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, bên cạnh sự vào cuộc xử lý của các cơ quan chức năng, ý thức chấp hành của người tham gia giao thông mới là điều quan trọng nhất để góp phần giảm thiểu tai nạn. Bởi vậy, không sử dụng điện thoại khi tham gia giao thông nói riêng và thực hiện các hành vi nguy cơ gây mất an toàn giao thông nói chung nên được mỗi người dân chúng ta coi là việc làm bắt buộc. Điều này sẽ giúp ích rất lớn cho việc đảm bảo an toàn mọi người và góp phần giảm thiểu thương vong do tai nạn giao thông gây ra.